|
Inhoudsopgave
- Inhoud
- Inleiding
I Interculturele Communicatie
- Introductie
- Taal
en communicatie
- Expliciete
communicatie
- Non-verbale
communicatie
- Schurende
culturen: Griekenland
- Andere
gebaren
II Toegepaste interculturele
communicatie
- Internationale
Communicatie
- Marketingmissers
- Glocalisation
- Vertalingen
- Tolken
- Intercultureel
coderen
- Werken
met vertalers
- Richtprijzen
- Checklist
vertaalopdrachten
- Mediacontacten
- Argumentatiestijlen
- Persmappen
- Journalistieke
taaltips
- Telemarketing
- Direct
mail
Nederlands
Engels
Duits
Frans
Spaans
Italiaans
- Digitale
berichten
- Leestekenverschillen
- E-commerce
- Relatiegeschenken
III Cultuurgebonden communicatie
- Etnoculturele
diversiteit
- Holland
Hutspot
- Vergrijzing
én verkleuring
- Schuivende
identiteiten
- Etnocommunicatie
- Monocultureel:
etnomarketing
- Multicultureel:
boterkoek én baklava
- Taalgebruik
- Segmentatie
- Etnisch-cultureel
mediagebruik
- Europese
Communicatie Engels Duits Frans Spaans Italiaans
IV Naslag
- Verder
lezen
Trompenaars
Hofstede
Usunier
De Mooij
Pinto
- Literatuur
- Over
de auteur
- Verschenen
als communicatie memo
Inleiding
Interculturele communicatie is het vakgebied dat de
interactie tussen mensen met verschillende culturele
achtergronden bestudeert. Misschien vraagt u zich: waarom
moet een communicatiemanager zich daarmee bezig houden?
Het antwoord op die vraag kan wellicht het beste een
wedervraag zijn; kan men het zich nog wel veroorloven
het niet te doen? Nu er zowel in binnen- als in buitenland
zoveel mensen zijn, aan wie onze communicatieconventies
voorbij gaan, is de vraag gerechtvaardigd of men dergelijke
groepen nog wel überhaupt wil negeren. Zo heeft een
groeiend deel van onze samenleving een andere culturele
herkomst (alleen Rotterdam claimt al honderdvijftig
verschillende culturen te herbergen). Maar ook de Europese
eenwording en de globalisering van de wereldhandel leiden
tot intensievere contacten. Bij ieder contact speelt
communicatie een essentiële rol van betekenis. Waar
vroeger voornamelijk mensen zoals missionarissen, handelsreizigers
of diplomaten te maken kregen met interculturele vaardigheden,
gaat vandaag de dag vrijwel iedere student een paar
semesters naar het buitenland. Om onszelf in staat te
stellen op succesvolle wijze met mensen uit andere culturen
te communiceren, is enige kennis nodig, van zowel de
expliciete als de meer verborgen verschillen in communicatietechniek.
Juist wanneer we 'gewoon zeggen wat we vinden of voelen'
komen fundamentele verschillen naar voren. Daar er namelijk
in elke cultuur systemen bestaan om het goede van het
kwade te scheiden. Dergelijke waardesystemen hebben
zo'n sterke invloed op de perceptie van een verzonden
boodschap, dat enig inzicht in cultuurverschillen en
taalbarrières voor communicatiedeskundigen een vereiste
is geworden. Vooroordelen kunnen hardnekkig zijn en
kunnen iemands waarneming onder omstandigheden nadrukkelijk
(ver)kleuren. Zo is er in de Verenigde Staten een experiment
onder MBA-studenten uitgevoerd, waarbij de studenten
gevraagd werd het gedrag op twee videofragmenten te
evalueren. Het eerste fragment betrof een Japanse manager
en het tweede een Amerikaanse manager. Ondanks het feit
dat beide acteurs zich exact hetzelfde gedroegen, werden
er door de studenten forse verschillen in managementstijl
geconstateerd.
Nu
in Nederland tegenwoordig zo'n tien procent van de bevolking
zijn wortels elders heeft, spelen dergelijke inzichten
een reële rol op de werkvloer. Want wanneer vooroordelen
verdere communicatie uitsluiten, is dat betreurenswaardig.
Dat geldt zowel wanneer meerderheden minderheden uitsluiten,
als andersom. Geslaagde interculturele communicatie
weet rekening te houden met verschillen in taal, gewoontes,
rituelen, of waarden en normen. Iemand uit een land
als China zal minder snel een beslissing kunnen nemen,
zonder daarbij eerst de consensus van de achterban te
verkrijgen. Iemand uit ons land lijkt veel makkelijker
de knoop door te hakken, omdat men bij ons indivualistischer
is ingesteld. Kennis van zulke elementaire verschillen,
kan voorkomen dat er een verkeerde conclusie wordt getrokken.
Bij internationale samenwerking, zoals bijvoorbeeld
een joint venture, zijn zaken als managementstijl en
organisatiestructuur in de praktijk even doorslaggevend
voor succes, als de commerciële of strategische motieven.
Het is aardig te weten dat enkele Nederlandse auteurs
(o.a. Geert Hofstede en Fons Trompenaars) op dit gebied
baanbrekend onderzoek hebben verricht. Zij brachten
de nationale culturele verschillen in kaart, en aan
de hand van analyses eveneens de oplossingen voor de
omgang met interculturele verschillen. Veel professionals
worden in internationale situaties door hun eigen culturele
referentiekader belemmerd bij een adequate beeldvorming.
Dat is niets unieks. Zo bezochten enkele stamhoofden
van de Griekwa, een stam behorend tot de Zuid-Afrikaanse
bosjesmannen, onze hoofdstad. Eenmaal thuis gekomen
deden ze verslag van hun ervaringen: 'arme mensen, hulle
het nie land nie om bokke te houde nie' (arme mensen,
ze hebben geeneens land om geiten te houden)...
Voorwoord
Dit
communicatiememo geeft een algemene inleiding op het
vakgebied interculturele communicatie. Het doet dit
deels aan de hand van praktijkvoorbeelden. In het eerste
deel van dit boekje wordt stilgestaan bij de consequenties
van de veranderde nationale en internationale omstandigheden,
en het belang van interculturele kennis daarbij. Dit
wordt toegelicht aan de hand van de relatie tussen taal
en cultuur. Ook wordt gewezen op elementen die een rol
spelen bij non-verbale communicatie.
In
deel II krijgt u aanwijzingen op welke specifieke punten
u dient te letten bij veel voorkomende praktijkgevallen.
Afzonderlijke paragrafen zijn daarbij gewijd aan het
werken met vertalers en de verschillen in omgang met
de internationale media. U krijgt verder praktische
tips op het gebied van het corresponderen en telefoneren
over de grens. Tevens is een paragraaf opgenomen waarin
de aandacht wordt gevestigd op de verschillen in schrijfconventies,
zoals die in Europa gelden. Aangezien de meeste correspondentiegidsen
dergelijke zaken over het hoofd zien.
In
deel III wordt er aandacht geschonken aan cultuurgebonden
communicatie, waarbij de diversiteit in Nederland ondermeer
demografisch wordt belicht. Hier komt eveneens het etnoculturele
(allochtone) mediagebruik aan de orde. Overigens is
in dit memo voornamelijk de term intercultureel gebruikt.
Daar de scope van dit boek de relatie tussen culturen
is, heeft de term intercultureel de voorkeur boven woorden
als allochtoon of multicultureel. Aangezien daar het
accent respectievelijk op de herkomst en het bestaan
van méérdere culturen wordt gelegd. Verder is het natuurlijk
lastig om over culturen te spreken zonder daarbij te
generaliseren. Tenslotte zijn het geen culturen, maar
personen die met elkaar communiceren.
Om
dit memo voor de praktijk zo gebruiksvriendelijk mogelijk
te maken, is in deel IV een overzicht van verder te
lezen vakliteratuur opgenomen. Bedoeld voor (zowel beginnende
als ervaren) communicatiemedewerkers en communicatiedeskundigen,
is dit boekje zodanig van opzet dat ook kleinere organisaties
er baat bij zullen hebben. Dan dank ik op deze plaats
nog SH69T studio, voor de illustraties en beeldbewerkingen.
|
