|
Voorwoord
Deze Taalanker, Internationale
afkortingen, geeft een inleiding op het gebruik van
afkortingen en acroniemen (letterwoorden) in de talen
Engels, Duits, Frans, Spaans en Italiaans. Het bevat
daarbij een vijfduizend geselecteerde nationale en internationale
afkortingen in zeven talen. Voor iedereen die in de
taalpraktijk wel eens over een onbekend letterwoord
of een afkorting struikelt, biedt deze bundel dan ook
een handige naslag. Dit boek richt zich met name op
de moderne talen, dit wordt aangevuld met diverse afkortingen
uit het Nederlands en Latijn. Er is daarbij voor gekozen
om alle talen alfabetisch in één enkel lexicon te rangschikken,
dat zoekt eenvoudiger. Bij gelijkluidende afkortingen
krijgen de kleine letters, en de afkortingen zonder
punten voorrang. Om aan te geven wat de herkomst van
een afkorting is, zijn er aparte taal- of landencodes
tussen haakjes opgenomen. Bij anderstalige afkortingen
is er voor gekozen om alleen die gevallen te vertalen,
waarvan de betekenis voor iemand met een beginnende
kennis in de moderne talen onduidelijk is. Over het
algemeen betreft dit de Italiaanse en Latijnse afkortingen.
Tevens zijn enkele veelvoorkomende afkortingen van departementen
of provincies opgenomen. De opzoekende lezer zal misschien
bemerken dat achter sommige afkortingen, gewoon persoonsnamen
schuil blijken te gaan. De vertrouwde ATAG-ovens verwijzen
naar de heren Anton Tijdink en Anton Goors, de DSB bank
staat voor de Dirk Scheringa Beheer bank. Andere afkortingen
zouden maar weinig mensen nog iets zeggen, wanneer ze
voluit gebruikt werden: 'Ik ga vanmiddag naar een tentoonstelling
in de 'Rijwiel- en Automobiel-Industrie' (de RAI), of:
'Het object bleek onzichtbaar op de Radio Detection
And Ranging' (radar). Noch vraagt er iemand om een 'Belasting
Toegevoegde Waardenbonnetje'. Anderzijds betekent 'BTW'
ook 'By The Way'. En niet iedereen zal weten dat 'D-Day'
van 'Decision-Day' komt. Helaas heb ik het aantal woorden,
alsmede de hoeveelheid informatie moeten beperken. Mede
daarom heb ik me regelmatig onthouden tot het geven
van verklaringen. Anderzijds is een afkortingenlexicon
ook geen verklarend woordenboek.
Ook
lexicons zijn gebaseerd op compromissen, zeker indien
geprobeerd is om termen uit meerdere talen bijeen te
brengen. Dit internationaal afkortingenlexicon is daarom
verre van volledig. Volledigheid is bij een dergelijk
onderwerp trouwens eigenlijk onbereikbaar. Want schreef
Beeckman niet in 1616 al: '…Als men iet in een dictionaris
etc. gaet soecken, dat men so gerene weten soude, dat
men der nae haeckt, men secht dickwyls al soeckende:
"och ofter in stonde!" ende: "Godt geve dat het daer
in staen mach'…
Sander
Marten Schroevers (SMS).
Inleiding
In de taalpraktijk struikelt iedereen wel eens over
een afkorting of initiaalwoord (woord gevormd uit beginletters).
Dat zal zeker zo zijn wanneer er een vreemde taal aan
te pas komt. Afkortingen zijn niets nieuws. De Romeinen
sierden hun openbare ruimte immers al met het initiaalwoord
SPQR (Senatus PopulusQue Romanus: de Romeinse raad en
het volk). In iets kortere vorm staat de afkorting ook
vaak te lezen op oude Nederlandse en Vlaamse raadhuizen:
SPQ. Wel gebruiken we steeds vaker letterwoorden waarvan
we de achterliggende betekenis eigenlijk niet kennen.
Verwijst de afkorting SBS bijvoorbeeld naar een televisiezender
of naar het Sick Building Syndrom, of is daar een verband
tussen misschien? Ook realiseren we ons niet altijd
dat winkelketens soms hele aardige namen hebben. Neem
de Hollandsche Eenheidsprijzenmaatschappij (HEMA), de
VoordeelMarkt (Vomar) of de Eendracht, Toewijding, Overleg
en Samenwerking (Etos) Albrecht-Discount (Aldi). En
ook boekverkoper BOL blijkt voluit een bekende achternaam
te hebben: Bertelsmann On-Line. Overigens kunnen afkortingen
in de loop der tijd ook van betekenis veranderen. Zo
was het voormalig Nederlands Ministerie van CRM niet
zozeer met Customer Relationship Management bezig, als
wel met Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk.
Wat ís een afkorting nu eigenlijk? VanDale omschrijft
het als: 'Een afgekort woord, verkorte uitdrukking gevormd
door de eerste letters gevolgd door een punt.' De definitie
van C.G.L. Apeldoorn in zijn boek Afkorting uit 1987
is ietsje ruimer: 'Alle schrijfwijzen die korter zijn
dan het (de) volledige woord (woorden)'. Deze omschrijving
is ook van toepassing op verkortingen en initiaalwoorden
die zónder punt geschreven worden als afkorting te zien.
En dat is nuttig, want de aanwezigheid van punten is
op de keper beschouwd niet relevant. De Madrileense
dichter Dámaso Alonso schreef al in 1962: 'Vivimos en
el siglo de las siglas' (we leven in de eeuw der afkortingen).
Toch zal ook hij niet hebben durven vermoeden dat iemand
een zin als deze kan produceren: "... een patient met
ASHD en PHMI, SPCABG, die PTA als ERCP had, tijdens
een fase van BRBPR…"(Spiers 1984). Nu schijnt er in
de Verenigde Staten de AAAAA te bestaan (the American
Association Against Acronym Abuse). Geen idee eigenlijk
of die organisatie ook klokkenluiders verwelkomt, of
een klachtenprocedure kent.
|
